Słownik kajakowy – podstawowe pojęcia używane na spływach kajakowych. Zobacz co oznaczają podstawowe zwroty używane na spływach kajakowych na Kaszubach.

Asekuracja – osoba lub grupa osób zabezpieczająca trudne lub mogące sprawiać początkującym kajakarzom problemy miejsce na rzece. Działaniami aseruracyjnymi może być np. odpowiedni szyk płynięcia. Podstawowy sprzęt asekuracyjny to kamizelka asekuracyjna oraz rzutka.

Akwen – określony obszar wodny oceanu, morza, jeziora, rzeki, zatoki; odpowiednik określenia „teren” w odniesieniu do lądu.

Binduga – wydzielone miejsce nad rzeką, kanałem lub jeziorem, służące do składowania i przygotowania drewna do spławu. Pozostałości po dawnych bindugach wykorzystywane są obecnie w wielu miejscach jako pomosty dla kajaków.

Bystrze – miejsce w rzece, w którym następuje lokalne przyspieszenie prądu wody, przeważnie wynikające z przewężenia lub obniżenia koryta rzeki, na mieliznach, szypotach i zakrętach rzek.

Bród – wypłycenie, po którym można przejść na drugi brzeg rzeki.

Burta – boczna ściana kajaka, patrząc w stronę dziobu widzimy odpowiednio prawą i lewą burtę.

Burłaczenie – (od rosyjskiego słowa burłak) ciągnięcie jednostki nawodnej (kajaka) na linie po płytkiej wodzie, będąc na lądzie.

Canoe (kanu, kanadyjka) – nazwa łódki z otwartym pokładem, którą pływa się przy pomocy pagajów, czyli wioseł z jednym piórem. W kanadyjce klęczy się lub siedzi przodem do kierunku płynięcia.

Chyżka – linia pomiędzy spokojną wodą lub cofką a bystrzem.

Ciek – ogólne określenie wód płynących w wyraźnym, otwartym korycie.

Cofka – prąd rzeki odwrotny do nurtu, powstały w wyniku odbicia mas wody od dna lub zapory, tworzy się zwykle za dużymi przeszkodami, za bystrzem, w zakolu rzeki. Cofki często są wygodnymi miejscami do wsiadania i wysiadania z kajaka. W cofce można zatrzymać kajak i odpocząć.

Cumka – kawałek linki przymocowanej zwykle do dziobu lub rufy, służący do przywiązywania kajaka w czasie postoju.

Czerwona latarnia – ostatnia osada w szyku, poza którą nie wolno zostawać.

Człowiek – żaba – metoda ratowania ludzi i sprzętu. Jeden z kajakarzy uwiązany jest na linie trzymanej przez innych na brzegu. Pomaga osobom w wodzie i wyłapuje sprzęt.

Czytanie wody – umiejętność rozpoznawania przeszkód i wybierania optymalnej drogi płynięcia na podstawie wyglądu zwierciadła wody.

Dorzecze – obszar odwadniany przez system rzeczny składający się z rzeki głównej z dopływami.

Dziób – przednia część kajaka.

Eskimoska– samodzielne odwrócenie kajaka po wywrotce, bez opuszczenia kokpitu, zwykle przy pomocy wiosła i odpowiedniego ruchu bioder. Istnieje wiele odmian eskimosek np. dźwigniowa, na przedłużonym wiośle, na rękach, śrubowa, z kapeluszem.

Fartuch – wodoodporny materiał chroniący kokpit przed zalaniem, rzadko wykorzystywany w kajakarstwie rekreacyjnym.

Fiord – rodzaj głębokiej zatoki, mocno wcinającej się w głąb lądu, często rozgałęzionej, z charakterystycznymi stromymi brzegami, powstałej przez zalanie żłobów i dolin polodowcowych.

Grzęda – kilka następujących po sobie progów skalnych.

Jaz – konstrukcja budowana w poprzek rzeki służąca do spiętrzenia wody. Mała zapora mająca za zadanie utrzymanie stałego poziomu rzeki dla celów żeglugowych.

Kabina – w żargonie, nieplanowane opuszczenie kajaka, wywrotka.

Kabiniarz – osoba, który zrobiła wywrotkę (kabinę). Pogardliwe określenie kajakarza o wątpliwym poziomie technicznym.

Kajak – mała jednostka pływająca, przykryta pokładem, w której siedzi się przodem do kierunku płynięciem wiosłując dwupiórowym wiosłem. Kajaki najczęściej produkuje się z laminatu poliestrowo-szklanego lub polietylenu.

Kajakarstwo – dyscyplina sportowa obejmująca wyścigi na kajakach oraz kanadyjkach, również rodzaj turystyki wodnej.

Kokpit – miejsce gdzie siedzi kajakarz, otwór w pokładzie.

Kamizelka asekuracyjna (kapok) – środek bezpieczeństwa zwiększający naszą wyporność, obowiązkowy na wodach otwartych i górskich.

Komory wypornościowe – plastikowe balony wypełnione powietrzem powodujące niezatapialność kajaka.

Kanał – sztuczne koryto prowadzące wodę w sposób ciągły lub okresowy, o szerokości dna co najmniej 1,5 m przy ich ujściu lub ujęciu.

Kontra – podstawowy manewr umożliwiający sterowanie kajakiem, polega na zagarnięciu wody bez odwracania pióra w kierunku dziobu kajaka.

Koryto rzeki – najniżej położona część doliny rzeki, w której ma miejsce stały przepływ wody.

Laminat – kompozyt, z którego produkowane są kajaki, najczęściej to mata szklana przesycona żywicą poliestrową.

Łacha – ławica rzeczna będąca wałem piasku na rzece o niskim poziomie wody.

Łuk – zmiana kierunku rzeki do 45 stopni.

Meander – fragment koryta rzeki o kształcie przypominającym pętlę lub łuk. Jest to forma związana z krętym przebiegiem koryta rzeki, tworzącym zakręty, pętle i nawroty.

Naciąganie – manewr przesuwania kajaka w bok, poprzez zagarnianie wody w stronę burty.

Nurt – warstwa w masie płynącej wody, która jest najszybsza. Jej największa prędkość w porównaniu do pozostałej masy wody wynika z poruszania się jej w najgłębszej części koryta rzeki, a więc tam, gdzie opory podłoża są najmniejsze.

Oczerety – roślinność przybrzeżna jezior.

Odprawa – zebranie wszystkich uczestników przed rozpoczęciem każdego spływu. Odprawa powinna obejmować szkolenie, ustalenie szyku płynięcia, podanie informacji o planowanym etapie itp.

Odwój – masa wody wirująca w postaci poziomego walca. W odwoju tworzą się dwa prądy: prąd wsteczny, który wciąga do niego wszystko co się znajdzie w jego zasięgu i wypływający który przy dnie wypływa w dół rzeki. Odwoje mogą być śmiertelnie niebezpieczne i nie powinny być spływane.

Odwrotny przechył – ostatni moment przed wywrotką.

Osada – kajakarze siedzący w jednym kajaku.

Pagaj – wiosło jednopiórowe używane do pływania kanadyjkami.

Piórkowanie – przesuwanie kajaka w bok prostopadle do jego osi długiej poprzez cykliczne ruchy wiosłem w przód i w tył z piórem ustawionym w sposób zagarniający wodę w stronę kajaka.

Pióro – fragment wiosła, służący do zagarniania wody.

Plos – spokojnie płynąca woda w zakolach rzeki.

Podpiętrzenie – prowizoryczny jaz zamykany sezonowo i charakteryzujący się prostą konstrukcją.

Podpórka – zwana też szeroką podpórką to manewr pozwalający na podparcie się wiosłem o wodę i unikniecie wywrotki.

Polietylen – tworzywo sztuczne o dużej wytrzymałości służące do produkcji kajaków.

Polietyleny – tak potocznie nazywane są kajaki z polietylenu.

Prądowiny – osadzone na płyciznach gałęzie i pnie drzew niesione przez prąd.

Promowanie – przepływanie kajakiem z jednej strony rzeki na drugą, poprzez wiosłowanie równoważące siłę nurtu. Manewr ten wykorzystuje się przy omijaniu przeszkód.

Próg – uskok przegradzający koryto rzeki. Możliwość przepłyniecia kajakiem przez próg uzależniona jest od jego wysokości, ilości wody nad nim przepływającej (tzw. przewał) i długości i siły odwoju za progiem. Niektóre progi wymagają przenoski.

Próg sztuczny – próg służy do zmniejszenia energii płynącej wody. Miejsce szczególnie niebezpieczne przy dużej wodzie. Za każdym sztucznym progiem tworzy się odwój, który może być niebezpieczny dla osób próbujących przepłynąć takie miejsce.

Przemiał – płycizna przegradzająca koryto rzeki, pomiędzy brzegiem wklęsłym i wypukłym, gdzie główny nurt przechodzi na drugą stronę.

Przenoska – przenoszenie kajaków brzegiem rzeki, w celu ominięcia miejsca, którego nie da się przepłynąć.

Przeszkoda stała – przeszkoda na stałe grodząca przepływ i wymagająca przenoski kajaków.

Raft – ponton do pływania po rzekach górskich.

Reperaturka – zestaw służący do doraźnego łatania kajaka (żywica, utwardzacz, mata szklana, papier ścierny) laminatowego. W praktyce często zastępowany „izolepą”, czyli mocną taśmą izolacyjną.

Rozpiętość szyku – odległość między pierwszym płynącym kajakiem a ostatnim i powinna wynosić około 20 minut dla grupy 20 osobowej.

Rów – sztuczne koryto prowadzące wodę w sposób ciągły lub okresowy, o szerokości dna mniejszej niż 1,5 m przy ich ujściu.

Rufa – tylna część kajaka

Rzeka – naturalny ciek powstający z połączenia potoków lub wypływający z jeziora.

Rzutka – popularny element ekwipunku asekuracyjno-ratunkowego, używany do ratowania ludzi. Lina z pływakiem, która rzucona wysuwa się ze specjalnego woreczka.

Slap – mały wodospad.

Spadek wody – różnica poziomu lustra wody na początku i na końcu danego odcinka rzeki wyrażona w metrach/na kilometr lub w procentach.

Spływ – przepłynięcie turystycznego szlaku wodnego, np. spływ kajakowy.

Starorzecze – jedno lub kilka dawnych zakoli rzeki, odcięte choćby częściowo od koryta, w którym nie płynie już nurt rzeki.

Ster – urządzenie służące do skręcania, przydatne do utrzymania kierunku na otwartych akwenach, rzadko stosowane na niewielkich rzekach.

Sternik – osoba siedząca w dwuosobowym kajaku z tyłu. Odpowiedzialna za sterowanie. W miarę możliwości powinna być bardziej doświadczona i cięższa, w praktyce przy osadach mieszanych jest to przeważnie mężczyzna.

Stopień wodny – skokowa różnica poziomów wody w rzece, potoku, strudze lub kanale, spowodowana spiętrzeniem wody, np. wskutek przegrodzenia rzeki zaporą.

System holowniczy – około dwóch metrów linki lub taśmy zakończonej karabinkiem z jednej strony i przymocowanej do pasa bezpiecznikowego kamizelki z drugiej. To proste urządzenie jest bardzo skuteczne w holowaniu sprzętu lub nieprzytomnego kajakarza.

Szachownica – szypot składający się z wielkich głazów, między którymi trzeba płynąć slalomem.

Szlak kajakowy – wytyczona w terenie trasa służąca do odbywania wycieczek kajakowych (spływów), oznakowana stosownymi znakami i wyposażona w urządzenia informacyjne, zapewniające bezpieczne i spokojne jej przebycie turyście o dowolnym poziomie umiejętności i doświadczenia.

Szlakowy – osoba siedząca w dwuosobowym kajaku z przodu. Odpowiedzialna za informowanie sternika o zbliżających się przeszkodach. Jest to również pierwsza osada płynąca na czele szyku kajaków.

Szyk płynięcia – ustalony porządek płynięcia kajaków na spływie kajakowym.

Szypoty – tworzące się na kamienistym dnie odcinki rzeki z wystającymi z wody kamieniami i innymi przeszkodami na całej jej szerokości.

Śluza – urządzenie służące do pokonywania przez jednostkę pływającą różnic poziomów pomiędzy zbiornikami wodnymi, zawiera jedną lub kilka komór ograniczonych ruchomymi zamknięciami.

Tratwa – grupa złączonych burtami kajaków, spławiająca się z nurtem, częsty obrazek na spływach rekreacyjnych.

Trawers – manewr polegający na szybkim przejściu w poprzek nurtu wykorzystując jego siłę.

Trudność szlaku kajakowego – warunki występujące na danej rzece: szybkość nurtu, bystrza, progi, zakręty itp., mierzone międzynarodową skalą.

Uciążliwość szlaku kajakowego – stosunek czasu potrzebnego do opuszczenia kajaka i pokonania przeszkód do czasu płynięcia, mierzony sześciostopniową skalą.

Uskok – połączenie bystrz, progów, odwojów, szypotów, wirów, charakteryzujące się znacznym obniżeniem zwierciadła wody.

Warkocz – fragment szybkiego nurtu za przewężeniem bystrza. Wbrew pozorom właśnie tam należy płynąć.

Wiosło – urządzenie służące do napędzania kajaka, składające się z drążka i piór. Najpopularniejsze wiosła są wykonane z drewna, tworzyw sztucznych lub lekkich stopów.

WW – skrót od angielskiego Biała Woda (White Water) lub dzika woda (Wild Water) oznaczający kajakarstwo górskie.

Wyjście na nurt – element techniki pozwalający na bezpieczne i skuteczne dostanie się na nurt.

Zakręt – zmiana kierunku rzeki pod kątem 45 – 135 stopni.

Zapora (tama) – budowla nawodna spiętrzające wodę powyżej 5 metrów. Niemożliwa do przepłynięcia w żadnej sytuacji.

Zwałkowe kajakarstwo – pływanie kajakiem po rzekach z dużą ilością powalonych drzew czyli zwałek.

Zwara – charakterystyczny ślad na powierzchni wody w kształcie falującej litery V zwróconej rozwarciem w dół rzeki, wywołany ostrą, sterczącą przeszkodą.